Skylduiðgjald er það sem allir launþegar á Íslandi verða að greiða og fá þeir mótframlag frá vinnuveitanda sínum. Frjálst iðgjald er greiðsla í viðbótarlífeyrissparnað, gamla góða sparnaðinn sem frjálst er að greiða í 2-4% af eigin launum og fá a.m.k. 2% mótframlag. Ekkert hefur breyst síðan í fyrra varðandi meðhöndlun viðbótarlífeyrissparnaðar.

Aftur að skylduiðgjaldinu. Eins og sjá má á myndinni að ofan er algengt að því sé nú skipt upp. Stærstur hluti fer í samtryggingarsjóð, sem er hefðbundni lífeyrissjóðurinn sem við þekkjum og skilar okkur síðar mánaðarlegum greiðslum ævilangt. Rauða súlan er tiltölulega nýleg tegund lífeyris sem heitir tilgreind séreign og hún er það sem málið snýst um. Í öðrum tilvikum getur fólk verið að safna annars konar séreign en tilgreindri með sambærilegum hætti sem nefnist til dæmis séreignarhluti lágmarksiðgjalds eða bundin séreign. Slík séreign er meðhöndluð með svipuðum hætti og tilgreind séreign. Ef þú átt slíka séreign skaltu endilega kynna þér hana hjá lífeyrissjóðnum þínum.

Munurinn á tilgreindri séreign og samtryggingarsjóði

Réttindi í samtryggingarsjóði tryggja greiðslur út ævina, óháð ævilengd. Sömuleiðis má finna örorkulífeyri í slíkum réttindum sem og barna- og makalífeyri ef við föllum frá. Séreign er hins vegar föst krónutala á okkar kennitölu og kemur engum öðrum við. Á meðan samtryggingarsjóðurinn greiðir okkur ævilangt er séreignin búin þegar við tökum út síðustu krónuna. Á móti rennur afgangur af séreigninni til erfingja okkar við andlát en greiðslur úr samtryggingarsjóði falla niður. Algengt er að við megum byrja að taka tilgreindu séreignina út nokkru fyrr en samtrygginguna, t.d. við 62 ára aldur. Sömuleiðis getum við haft áhrif á það hvernig séreign er geymd og ávöxtuð, en ekki varðandi samtrygginguna.

Munurinn á tilgreindri séreign og viðbótarlífeyrissparnaði

Það sem flækir þetta mál heilmikið er að í daglegu tali köllum við viðbótarlífeyrissparnað oft séreign. Enda er hann séreign. Og tilgreind séreign er það líka. Ruglingslegra getur það varla verið. Mikilvægt er þó að þekkja muninn á þessu tvennu vegna þess að Tryggingastofnun gerir það svo sannarlega og um það snúast þær breytingar sem tóku gildi nú um áramótin. Mundu að tilgreind séreign er ekki það sama og viðbótarlífeyrissparnaður.

Skerðingar

Frá 65 ára aldri getur fólk sótt um greiðslur frá Tryggingastofnun (TR) sem heita ellilífeyrir. Ekki batnar ruglingurinn því um er að ræða mjög ólíkar greiðslur en berast frá lífeyrissjóðum en samt er þetta allt saman kallað lífeyrir í daglegu tali. Þessar greiðslur TR eru tekjutengdar, sem þýðir að þær lækka eftir því sem aðrar tekjur okkar aukast. Ekki um krónu á móti krónu eins og stundum er fullyrt, en það munar samt um þessar skerðingar.

Greiðsla úr samtryggingarsjóði, launatekjur, vextir og fleiri tekjur skerða greiðslur TR en fram til síðustu áramóta hafði séreignarsparnaður engin áhrif og skerti ekki greiðslur TR. Þessu var breytt nú um áramótin og nú mun öll sú séreign sem tilheyrir skylduiðgjaldi skerða, en ekki viðbótarlífeyrissparnaður. Engar breytingar eru því á því hvernig stofnunin meðhöndlar viðbótarlífeyri, en aðrar tegundir séreignar, t.d. tilgreind séreign, munu nú skerða greiðslur TR.

Á þessu er þó sú undantekning að fólk sem sótt hafði um greiðslur frá TR fyrir síðustu áramót verður ekki fyrir skerðingum. Fyrir aðra þýðir þetta þó að sennilega mun henta flestum að taka út tilgreinda séreign (eða aðra séreign sem er hluti skylduiðgjalds) áður en sótt er um greiðslur frá TR.

Flóknara getur það varla verið en þannig er það nú samt og þetta verðum við að þekkja áður en við hefjum úttektir. Til að nálgast nauðsynlegar upplýsingar er gott að líta á vef lífeyrissjóðsins eða hafa beint samband við þá. Í þessu tilfelli eins og svo mörgum er gott tímakaup í að kynna sér lífeyrismál.