Húsnæðisliður og flugfargjöld helstu hækkunarvaldar

Húsnæðisliðurinn útskýrir næst stærstan hluta hækkunar VNV í mánuðinum að þessu sinni. Vísbendingar eru um spennu á íbúða- og leigumarkaði eins og við fjölluðum nýlega um, og útlit er fyrir að ástandið verði tregbreytanlegt allra næstu misseri. Við spáum því að húsnæðisliðurinn hækki um 0,65% (0,18% áhrif á VNV), þar af útskýrir 0,8% hækkun reiknaðrar húsaleigu 0,15% áhrif á VNV.

Stærstan hluta hækkunar VNV útskýrir árviss hækkun flugfargjalda. Þar sem samdráttur er farinn að gera vart við sig í ferðaþjónustu þetta sumarið miðað við sama tíma í fyrra verður hækkun flugfargjalda með minna móti en ella. Við spáum því að liðurinn ferðir og flutningar hækki um 1,4% (0,21% áhrif á VNV), þar af útskýrir 9,8% hækkun flugfargjalda (0,17% áhrif á VNV) stærstan hluta. Endurspeglar það þróun flugfargjalda í Evrópu en þau hafa hækkað minna í sumar en útlit var fyrir í byrjun árs. Þá er einnig vert að nefna verðhækkanir á strætóferðum sem tóku gildi í mánuðinum. Samkvæmt okkar mælingum verður verð á bensíni og dísilolíu óbreytt milli mánaða eftir lækkun í júní.

Sumarútsölur allmyndarlegar í ár

Líkt og tíðkast á þessum tíma árs eru sumarútsölur farnar á fullt skrið í mörgum verslunum. Þetta árið virðast þær ætla að hafa mikil áhrif til lækkunar VNV miðað við síðustu ár. Föt og skór lækka um 10,22% (-0,36% áhrif á VNV) samkvæmt okkar spá. Húsgögn og heimilisbúnaður lækka einnig um 1,5% (-0,08% áhrif á VNV). Báðir undirliðir lækkuðu einnig í júní, svo um er að ræða áframhaldandi lækkun nú í júlímánuði. Þetta er til marks um kólnandi spurn í hagkerfinu eftir vörum sem liðirnir ná utan um, s.s. fatnaði, raftækjum og húsbúnaði.

Samkvæmt okkar spá hækka matar- og drykkjarvörur um 0,3% (0,05% áhrif á VNV). Það er örlítið minni hækkun en síðustu tvo mánuði og sú næst minnsta á árinu ef spáin gengur eftir. Hótel og veitingastaðir munu svo hækka um 1% (0,05% áhrif á VNV) samkvæmt spánni en hægagangur í ferðaþjónustu veldur því að hækkunin er örlítið minni en á sama tíma í fyrra þar sem tilboð á hótelum og veitingastöðum þessa dagana spila inn í. Þar að auki hækka tómstundir og menning um 0,5% (0,05% áhrif á VNV).

Verðbólguhorfur næstu misseri

Vegurinn í átt að verðbólgumarkmiði hefur verið holóttur á fyrri hluta árs. Má þar helst nefna áhrif jarðhræringa á húsnæðismarkað síðustu mánuði. Þau áhrif virðast nú hafa komið fram að mestu leyti. Hins vegar er eldvirkni og jarðhræringum á Reykjanesskaga líklega langt frá því lokið. Áfram er því hætta á að innviðir og fasteignir geti orðið fyrir verulegu tjóni víðar en í Grindavík. Það gæti til að mynda sett strik í reikning við framboð á orku, sem og haft neikvæð áhrif á þróun ferðaþjónustu og annarrar atvinnustarfsemi á suðvesturhorni landsins á komandi misserum.

Samkvæmt skammtímaspá okkar eru horfur á hraðari hjöðnun verðbólgu á haustmánuðum. Við gerum ráð fyrir 0,3% hækkun VNV í ágúst, 0,2% hækkun í september og 0,3% hækkun í október. Gangi spáin eftir mun ársverðbólga mælast 5,8% í ágúst, 5,7% í september og 5,4% í október.

Óvissuþættirnir eru þó margir. Til þess að spá okkar gangi eftir þarf launaskrið að vera takmarkað og gengi krónu stöðugt. Sem fyrr eru ófriðaröldur á heimsvísu einnig stór óvissuþáttur, stigmögnun á þeim vettvangi gæti haft veruleg neikvæð áhrif á milliríkjaviðskipti, hrávöruverð og verðlag hér sem erlendis með tilheyrandi truflunum á aðfangakeðjum. Á seinni helmingi árs mun fastvaxtatímabilum margra óverðtryggðra íbúðalána ljúka. Þegar fastvaxtatími stærsta hluta þeirra mun hafa runnið sitt skeið fyrir mitt ár 2025, geta áhrif hárra vaxta á heimili og fyrirtæki orðið mun sterkari á tiltölulega stuttum tíma og dregið meira úr neyslu og fjárfestingu en spáð er.