Heildarvelta innlendra greiðslukorta nam 88 ma.kr. í ágúst síðastliðnum samkvæmt nýlegum tölum frá Seðlabankanum. Það jafngildir nærri 11% samdrætti í krónum talið á milli mánaða en ríflega 4% samdrætti frá sama mánuði í fyrra. Að teknu tilliti til þróunar verðlags og gengis nam samdráttur í kortaveltu 9,6%.
Kortavelta skreppur áfram saman utan landsteina
Þróun kortaveltu bendir til þess að einkaneysla hafi skroppið talsvert saman á síðari hluta sumars. Það er þó huggun harmi gegn að neysla innanlands hefur líklega ekki gefið eftir á þessu tímabili. Sá takmarkaði ferðamannastraumur sem hingað kom meðan slakað var á landamæraaðgerðum dugði til þess að vega upp kortaveltu landsmanna erlendis á sama tíma.
Neysla innanlands hélt sjó í sumar
Mikill munur var á þróun innlendrar og erlendrar kortaveltu milli ára eins og nærri má geta í ljósi mikillar fækkunar utanlandsferða landsmanna á tímabilinu. Var innlenda veltan nánast óbreytt á milli ára að raunvirði á meðan erlenda veltan skrapp saman um ríflega helming. Velta utan landsteinanna endurspeglar þó fleira en eingöngu neyslu á ferðalögum og sér í lagi hefur verslun í alþjóðlegum vefverslunum jafnt og þétt vegið þyngra í neyslumynstri landans undanfarin ár.
Kortavelta gefur alla jafna nokkuð sterka vísbendingu um þróun einkaneyslu. Tölur síðustu mánaða segja okkur í stórum dráttum tvennt um líklega þróun einkaneyslu á 3. ársfjórðungi:
- Útlit er fyrir að samdráttur einkaneyslu reynist talsverður á fjórðungnum. Í júlí og ágúst skrapp kortavelta í heild saman um tæplega 7% að raungildi frá sömu mánuðum 2019.
- Samdrátturinn er alfarið í veltu erlendis. Raunvöxtur kortaveltu innanlands í júlí og ágúst var 3,6% á milli ára en velta utan landsteinanna skrapp hins vegar saman um 53% á sama tíma.
Áhrif atvinnuleysis eiga eftir að koma fram að fullu
Þá má álykta að almennt tekjutap sé enn sem komið er ekki umtalsverður þáttur í þeim neyslusamdrætti sem orðið hefur. Kaupmáttur launa hefur þannig haldið áfram að aukast það sem af er ári þrátt fyrir bakslag í hagkerfinu, sem raunar er óvenjulegt fyrir íslenska niðursveiflu. Hins vegar hefur atvinnuleysi vitaskuld aukist hröðum skrefum og störfum í raun fækkað. Þótt áhrif þess á ráðstöfunartekjur séu enn sem komið er dempuð af launum á uppsagnarfresti, hlutabótaleið stjórnvalda og tekjutenginu atvinnuleysisbóta á fyrstu mánuðum þeirra fer ekki hjá því að aukið atvinnuleysi muni með sterkari hætti endurspeglast í neysluþróuninni á komandi mánuðum.
Við fjölluðum einnig um í nýlegu Korni að væntingar íslenskra neytenda hefðu lækkað mikið það sem af er ári og væri það til marks um líklegan samdrátt einkaneyslu á seinni hluta ársins. Það er þó til marks um hversu seigt er í neysluvilja landsmanna að innlenda kortaveltan hefur tekið töluvert við sér á nýjan leik eftir að innanlandshömlur vegna COVID-19 voru minnkaðar á vordögum. Það mun svo velta að miklu leyti á framgangi faraldursins og í kjölfarið hversu hraður batinn á vinnumarkaði verður hversu fljótt einkaneyslan sækir í sig veðrið að nýju.
Sveiflur í kortaveltujöfnuði
Fróðlegt er að bera saman kortaveltu landsmanna erlendis annars vegar og kortaveltu erlendra aðila hérlendis hins vegar. Mismunurinn þarna á milli, sem við höfum kosið að kalla kortaveltujöfnuð með vísan í samsvörun hans við hluta þjónustujafnaðar, hefur endurspeglað umtalsvert innflæði gjaldeyris samfara miklum vexti ferðaþjónustunnar á Íslandi undanfarinn áratug.
Frá því COVID-19 faraldurinn fór að setja mark sitt á ferðaþjónustuna hefur hins vegar syrt nokkuð í álinn hvað þennan jöfnuð varðar enda var velta erlendra korta hér á landi nánast engin í apríl og maí á þessu ári og sáralítil í júní. Eins og sjá má af myndinni hefur hins vegar ferðamannastraumurinn hingað til lands í júlí og ágúst dugað til þess að vega upp kortaveltu landsmanna erlendis á sama tíma, þótt aðeins kæmi brot af þeim ferðamannafjölda sem sótti landið heim á sama tíma í fyrra.
Þótt líklega hafi aftur sigið á ógæfuhliðina hvað þennan jöfnuð varðar eftir að landamæraaðgerðir voru hertar eftir miðjan ágústmánuð hlýtur að teljast jákvætt að sjá hversu fljótt hann getur tekið við sér á ný þegar bein og óbein áhrif COVID-19 taka að fjara út.
